Foto: Claire Droppert
KOUDE VOETEN
Op zaterdag 27 september 2014 hadden we een eerste herdenking bij het graf; Dana zou 2 jaar zijn geworden. Ondanks de zwoelte van de dag heb ik het koud, de spanning van de gebeurtenis neemt me beet. Steeds heb ik het koud tijdens en na een herdenking; de warmte wordt uit mijn voeten weggetrokken.
De impact van zo’n gebeurtenis is elke keer groter dan ik denk. Het verdriet, de tranen, de grote stiltes tussendoor; het is erg overweldigend. Zo stond ik letterlijk te trillen en te bibberen bij de herdenking op 12 december 2014 in het kader van Daphna's verjaardag. Weer stonden we met tientallen mensen bij het graf en het werd al donker toen er indrukwekkende woorden werden gesproken. Thuisgekomen waren we bekaf en dat gebeurt ons steeds. De week ervoor bouwt de spanning zich op en de week erna kost het tijd die zware emoties los te laten. Maar deze keer in december 2015 was het wel heel erg; voor Joris was het een bijzonder moeilijke fase in verband met de feestdagen en de actuele rechtszaak tegen de moordenaar in Phnom Penh. De recente dood van Annemarie’s moeder legde daar nog extra lading op.
Ook op die dag eind februari 2015, toen vroeg in de ochtend de steen bij het graf werd ingewijd, werden mijn voeten ijskoud. Op die gure zondag 26 april stonden we er weer, de dag vóor die van de dodelijke aanslag zelf. De "Jahrzeit" is precies op de 27e april en valt nu dus samen met Koningsdag; dat is eigenlijk bizar. Wederom zijn er zóveel mensen en hebben de gesproken woorden grote impact. Maar de toon is anders nu, het is en blijft zo heftig maar de allereerste en ergste zwaarte lijkt nu wat minder te zijn. Een jaar doet veel, het is een platitude, maar mijn koude voeten steken onverbiddelijk de kop op!
We gaan deze aprilmiddag naar Amsterdam Oost, naar een speciaal project, te weten “Sociaal tuinieren”. We krijgen instructies en gaan aan de slag. Ik stort me op een zeer grote haag die uitnodigt om getrimd te worden. Bij het snoeien buig ik helemaal voorover tegen de haag om de bovenkant een beurt te geven maar de haag is nog helemaal nat van de regen. Nattige kilte trekt nog verder mijn lijf in. Liselot, mijn dochter tuiniert ook volop mee met haar hoogzwangere buik. Toen ze een maand daarvoor bij haar thuis bekend maakte dat ze een meisje kreeg raakte me dat veel dieper dan ik van tevoren dacht. Ik omarmde haar, ook zij was in tranen, en liet me ontvallen “Het is goed zo een meisje, anders is de leegte zó groot”. Tegen de avond gaan we naar het huis waar Joris verblijft om met zijn allen na te praten en wat te eten en drinken.
Annemarie en ik raken bij ons vertrek op de valreep met de eigenaren van het huis in gesprek. Ik spreek mijn grote waardering uit voor het feit dat ze Joris zo als vanzelf in hun huis hebben opgenomen, nu al meer dan een half jaar lang. Ze vertellen vanuit welke motivatie ze dat gedaan hebben, het is een zeer persoonlijk verhaal dat me ontroert. Dat komt denk ik ook omdat ik soortgelijke moeilijke emoties had precies in de paar maanden voorafgaande aan de moord. Die verdwenen naar de achtergrond toen ik voor eerst het nieuws hoorde. Ik wist wat me te doen stond! We lopen na het gesprek naar de auto en ik denk 'hé mijn voeten zijn ineens warm geworden'.
We hakken een paar dagen na deze herdenking een knoop door. Al langer speelden we met de gedachte om 2 jonge katjes te nemen maar dat stelden we uit omdat we dachten dat onze oude kat Simi dat niet leuk zou vinden. Nu handelen we snel en binnen no time zijn Goos en Seth onze nieuwe huisgenoten geworden. Zo is ons huis plotseling ook een plek waar nieuw en vitaal leven opbloeit. Van iedereen aan wie we dit meedelen ontvangen we enthousiaste reacties. Nieuw leven, nieuwe hoop! Je zou er warme voeten van krijgen! Hebben we het goed ingeschat dat de tijd rijp is voor iets nieuws?!
Zo is een onzichtbaar maar vitaal web gesponnen dat ons ook de komende jaren verder moet helpen, en vooral natuurlijk Joris, Henk en Tamar. Het is daarbij onvermijdelijk dat de afstand tussen ons en Daphna en Dana groter zal worden. Van beide zullen zowel pijn als mooie beelden bewaard blijven. Maar dit web garandeert dat ze nooit uit onze collectieve herinnering zullen verdwijnen, ongeacht de wijze waarop we de komende jaren hen samen of individueel herdenken. En zal het er ook voor zorgen dat we bij elkaar vertroosting kunnen blijven vinden."
