Ruim 70.000 Oekraïense vluchtelingen zijn vanaf begin dit jaar naar Nederland gekomen. Gezin, werk, familie, vrienden en huis, ze hebben alles achter moeten laten vanwege de voortdurende oorlog in Oekraïne. Ze hebben allemaal maar één wens, zo snel mogelijk terug naar hun vaderland.
Nathalie Morales van het LSV interviewde Masé Sutterland, rouwtherapeut en deskundig in het begeleiden van asielzoekers en vluchtelingen. In dit interview sprak ze over de gebeurtenissen in Oekraïne, de traumatische impact daarvan op ons allemaal en hoe wij als Nederlanders een bijdrage kunnen leveren.
Traumatische gebeurtenissen
Traumatische gebeurtenissen zijn volgens Sutterland verliesgebeurtenissen met een grote impact waar je je niet op kunt voorbereiden en waar je geen invloed op hebt tijdens het verloop van de gebeurtenis. Traumatische gebeurtenissen tasten je wereldbeeld aan. Het is een aantasting van je gevoel van rechtvaardigheid en veiligheid.
“Een traumatische gebeurtenis kan leiden tot gezonde maar ook tot traumatische rouw. Bij traumatische rouw gaat het, in tegenstelling tot gezonde rouw, om langdurig overweldigende gevoelens van verdriet en angst die het dagelijks functioneren ernstig verstoren. Bij gezonde rouw treuren we om de doden, bij traumatische rouw sterven we met hen mee. Traumatische rouw onderscheidt zich van gezonde rouw in de mate van voortgang van het rouwproces, de rouwreacties en de mate van lijdensdruk. De reactie op een traumatische gebeurtenis kun je verklaren door de woorden die je van thuis hebt meegekregen, het zelfvertrouwen en de biogenetische kenmerken”, aldus Masé Sutterland.
Reacties op traumatische gebeurtenis
“Een traumatische gebeurtenis kan zo ernstig zijn, dat ontkenning het enige antwoord is”, vertelt Sutterland. De emotioneel geladen herinnering wordt vermeden, gerelativeerd, gerationaliseerd. Traumatische rouw hoeft daarom niet altijd zichtbaar te zijn. Het zijn voorbeelden van gedissocieerde reacties. Maar het bijzondere is dat, ondanks de dissociatie, het lichaam de herinnering onthoudt. Het lichaam wordt volgens Masé daarmee een prachtige ingang om met getraumatiseerde cliënten te werken.
Openheid en nieuwsgierigheid
Nieuwsgierigheid is volgens Masé één van de belangrijkste kwaliteiten die je bij je cliënten gebruikt, omdat in die nieuwsgierigheid de ander zich gezien voelt en het gevoel krijgt ertoe te doen. Welke feestdagen hebben jullie? Hoe vieren jullie dat? En waar komt dat vandaan?
Bijvoorbeeld als het Hemelvaart of Pinksteren is kun je vragen ‘hoe doen jullie dat eigenlijk?’ Straks is het zomervakantie, hoe doen jullie dat? Vraag naar leefomstandigheden. En als je mensen uit Oekraïne in huis hebt, zorg dan voor de drie R’s: Rust, Reinheid en Regelmaat. Vaak komt onze reddersreflex naar boven, we willen ze overal mee naartoe nemen; naar de Efteling, Kinderdijk, Walibi en noem maar op. Maar we realiseren ons niet dat een achtbaan bijvoorbeeld juist een herbeleving van de traumatische ervaring met zich mee kan brengen.
Maak het simpel
Haal de wereldkaart er bij. Ga kijken waar iemand woont. Heb het over de taal. En er zijn twee vragen die Sutterland altijd stelt als mensen getraumatiseerd zijn. Ten eerste wat hun favoriete gerecht is, omdat eten te maken heeft met bevrediging en veiligheid. Ten tweede vraag ik wat zijn naam is en wat voor betekenis die heeft. “Soms zijn mensen verbaasd, maar dan zeg ik weet je, dat is het grootste geschenk in het leven wat je ouders je naast het leven hebben gegeven. Waar je ook bent, je hebt je naam. Daarmee geef je de ander een anker”, aldus Sutterland.
Tijdens het aankomend congres gaat Masé Sutterland dieper in op begeleiding van asielzoekers en vluchtelingen met een oorlogstrauma. Over de verschillende factoren naast persoonlijkheid en omgeving zal uitvoerig gesproken worden. Trauma kan diep opgeslagen zitten in ons systeem, maar hoe maak je het zichtbaar en waar kun je ondersteuning bieden.
Op het aankomend symposium kun je ervaringen delen, in gesprek gaan met Masé en andere sprekers. Op onze symposiumpagina lees je er alles over!
