Foto: Claire Droppert
DE EERSTE JAHRZEIT
Er is nu een jaar verstreken sinds de aanslag op Daphna en Dana. Ruim veertig mensen zijn aanwezig bij deze herdenking en verzamelen zich rond het graf. Er wordt gesproken. Ik zeg het volgende:
"Een paar weken na de moord ontving ik van een kennis het volgende citaat van Antoine Bodar dat me diep raakte: Waar troost is, daar is liefde; want de liefde draagt de troost zoals een moeder het kind. De liefde kent velerlei gestalten, maar de liefde is altijd dienstbaar. Zo ook in de gestalte van de troost. Liefde is altijd trouw, maar het meest in de troost. Trouw leidt tot troost, zoals troost trouw veronderstelt. In troost mag de een de ander nabij komen.
Nu, een jaar later, kijk ik om me heen en besef hoe toepasselijk deze woorden zijn en zijn geweest voor ons allemaal hier. Alle elementen kloppen: de alomtegenwoordigheid van liefde, de grote trouw en dienstbaarheid die aan de dag is gelegd en ook de troost die we, voorzover mogelijk, bij elkaar wisten te vinden. En dat laatste kan alleen als de ander dichtbij je mag komen.
Over de liefde: dat was wat Joris, Daphna en Dana samen in de wereld hebben gezet en ook na hun dood blijkt die liefde niet te zijn weggevallen. Nee ze vloeit terug, naar Joris. En naar Henk en Tamar. En naar ons allemaal. Waardoor we verder kunnen, waardoor het mogelijk bleek toch ergens weer draden op te pakken hoewel dat een jaar geleden nog onmogelijk bleek. Natuurlijk, er is een diepe wond geslagen, zo groot als een krater en die kan maar langzaam helen áls die al helemaal heelt. Daarvoor is de leegte te groot.
Over de trouw en dienstbaarheid: dan denk ik aan de bijeenkomsten hier op Gan Hasjalom, die dag in september, die in december en ook in februari. En nu zijn we weer hier met zóvelen. De gedeelde nagedachtenissen aan Dana en Daphna die nu al bijna traditiegetrouw worden afgesloten met gezamenlijk eten en drinken met familie en veel vrienden. Ja over trouw gesproken je vrienden en sommige collega's zijn goud waard Joris, je kunt zowat overal terecht. En ook bij Henk en Tamar zijn mensen blijven komen.
Over de troost en het nabij komen: dan denk ik aan de vele gesprekken met Joris, maar ook aan die met Tamar en Henk. Waarin we onze zielen blootlegden, elkaar zeer nabij konden komen. Die vormen van contact geven lucht. Dat is een vorm van vertroosting die op zich waarde geeft in onze ontzielde situatie. Door gevoelens en ook verhalen te delen, soms ook letterlijk zoals via boeken als De berg van de Ziel en Uit de tijd vallen, probeerden we samen iets van het onbegrijpelijk noodlot te verwerken.
Zo is een onzichtbaar maar vitaal web gesponnen dat ons ook de komende jaren verder moet helpen, en vooral natuurlijk Joris, Henk en Tamar. Het is daarbij onvermijdelijk dat de afstand tussen ons en Daphna en Dana groter zal worden. Van beide zullen zowel pijn als mooie beelden bewaard blijven. Maar dit web garandeert dat ze nooit uit onze collectieve herinnering zullen verdwijnen, ongeacht de wijze waarop we de komende jaren hen samen of individueel herdenken. En zal het er ook voor zorgen dat we bij elkaar vertroosting kunnen blijven vinden."
