Vanochtend belde een vrouw die graag wil deelnemen aan een nabestaandengroep (lotgenootgroep). Haar man is een maand geleden overleden en ze kan niet wachten om haar verhaal te delen met andere lotgenoten. 'Want', zo vertelde ze, 'ik wil mijn buren en mijn kinderen niet met mijn verhalen belasten'. 

Regelmatig krijgt het Landelijk Steunpunt Verlies vragen over nabestaandengroepen (lotgenootgroepen). Die vragen zijn ten opzichte van tien jaar geleden toegenomen. Wellicht komt dat door de toegenomen aandacht voor rouw in de media. Of misschien wel door de keuze van nabestaanden om kinderen, familie of vrienden niet te belasten met hun rouwproces. Bij vragen voor nabestaandensteun verwijzen wij door naar Humanitas of naar Inloophuizen dicht in de buurt van de nabestaande. Maar dikwijls moeten nabestaanden toch nog 50 kilometer of meer reizen om van het aanbod gebruik te maken. Dicht in de buurt van nabestaanden is er onvoldoende aanbod. 

Waarom geen aanbod in de buurt?

Dikwijls worden dicht in de buurt van nabestaanden initiatieven genomen om nabestaandenactiviteiten te organiseren. Toch blijkt dat niet aan te slaan. In gesprekken met nabestaanden horen we dan dat ze geen zin hebben om de ellende van anderen te horen. Lotgenootgroepen hebben het imago van ‘klagen’ en van het ‘bevestigen van rouw’. Dat imago verwijst naar een eenzijdige ‘verlies oriëntatie’ bij rouw dat zich zelfs kan ontwikkelen tot chronische rouw. In de opzet van lotgenootgroepen was er destijds onvoldoende aandacht voor de ‘heroriëntatie’ op het leven na het verlies. 

Nabestaandensteun is veranderd

Afgelopen jaren is het steunaanbod voor nabestaanden sterk veranderd. Naast de aandacht voor het verlies is er nu ook plaats voor het oppakken van de draad van het leven. Juist in de dynamiek van het verlies en het hernemen van je leven kunnen nabestaanden hun verlies blijvend verweven in hun leven. Humanitas, patiëntenverenigingen en palliatieve netwerken bieden een gevarieerd steunaanbod aan. Ze verzorgen lezingen in een rouwcafé, facilitering nabestaandengroepen, organiseren nabestaandenwandelingen en herdenkingsbijeenkomsten of houden individuele gesprekken. Ook andere instellingen of Rouw- en verliesbegeleiders bieden steun aan nabestaanden, al dan niet voor speciale nabestaandengroepen. Jammer genoeg is het aanbod dikwijls niet bekend of te ver weg voor nabestaanden. 

Hoe helpt het Landelijk Steunpunt Verlies?

Het Landelijk Steunpunt Verlies (LSV) neemt het initiatief om op lokaal niveau nabestaandenactiviteiten te stimuleren en tevens om daaraan bekendheid te geven. Het LSV heeft daarvoor een landelijke brochure ontwikkeld die via de uitvaarorganisaties aan nabestaanden wordt aangeboden. Aansluitend op de landelijke brochure kan een eigen lokale brochure worden uitgebracht. Het LSV bestuur overweegt om zo’n initiatief met een subsidie te ondersteunen. Daarnaast biedt het LSV gelegenheid om op de LSV website lokale activiteiten te plaatsen. 

Wat is er nog meer nodig?

Dit jaar debatteerden politici in de 2de kamer over nabestaandenpensioen en rouwverlof. Merkwaardig genoeg waren nabestaanden daar niet bij betrokken. Tevens wordt binnen de gezondheidszorg regelmatig gesproken over onderwerpen die nabestaanden aangaan (suicide preventie, rouwgerelateerde depressiviteit of burn out, protocollen voor verstoorde of gecompliceerde rouw ea.).  Ook daar worden nabestaanden niet bij betrokken. Daarnaast speelt de vraag hoe de (lokale) overheid en de zorgverzekeraar een bijdrage kunnen leveren aan de rouwzorg. Het LSV vindt dat het tijd is geworden om de gemeenschappelijke belangen van nabestaanden te vertegenwoordigen. Het LSV wil, samen met coalitiepartners, de krachten bundelen. 

Bundeling van krachten

Vele organisaties zoals Humanitas, Stichting nabestaanden zelfdoding, Ouders Overleden Kind, 113 hulplijn, Achter de Regenboog, Jonge helden en Jonge weduwen, Hospices en Inloophuizen houden zich bezig met Rouwzorg. In het versnipperde landschap van rouwzorg lukt het niet om de belangen van nabestaanden goed te vertegenwoordigen. Al die organisaties samen kunnen dat wellicht wel. Het LSV neemt volgend jaar het initiatief om coalitiepartners bij elkaar te brengen en te zoeken naar effectieve (overleg)vormen om de belangen van nabestaanden te verkennen en goed onder de aandacht te brengen. Het gaat om effectieve nabestaandezorg in de reguliere en complementaire gezondheidszorg en om het gemeenschappelijk aanboren van subsidiemogelijkheden. Daarnaast zijn er onderwerpen die om politieke aandacht vragen.

Slot

Het LSV brengt een brochure uit ‘Steun voor nabestaanden’. Rouw- en verliesbegeleiders kunnen daar op lokaal niveau gebruik van maken en aanvullen met een concreet lokaal aanbod voor nabestaanden. Daarnaast is het nodig om de krachten van nabestaandenzorg organisaties te bundelen. De belangen van nabestaanden kunnen daarmee beter onder de aandacht worden gebracht van politici, overheid, verzekeraars en vertegenwoordigers van de gezondheidszorg. 

Reacties zijn welkom

Lezers nodigen we van harte uit om op het bovenstaande artikel te reageren of om de brochure ‘Steun aan nabestaanden’ te bestellen (Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.).  

Klaas-Jan Rodenburg