Het verlies van een dierbare grijpt altijd diep in. Het rouwproces overkomt je plotseling of na een lang ziekbed van je dierbare. Anderen zeggen misschien dat het maar beter is dat je dierbare overleden is. Voor jezelf weet je dat je een uniek en bijzonder persoon hebt verloren. Een persoon waar je een unieke en betekenisvolle band mee had, waar je dankbaar voor was, veel zorg over had en waar wellicht ook nog verlangens zijn die onvervuld zijn gebleven. Het verlies raakt je diep. Het antwoord op zo’n betekenisvol verlies noemen we rouw.
Lichaam en geest zijn één
Lichaam en geest zijn nauw met elkaar verbonden. De geest beïnvloedt lichamelijke gezondheid. En andersom. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bij een betekenisvol verlies de geest (hoofd en hart) en ook het lichaam rouwt. Iedereen kent wel voorbeelden van een energieke vriendin die na het verlies van haar partner opeens moe en lusteloos is. Of een collega die na het verlies van een kind gewoon doorgaat en doet alsof er niets aan de hand is. Maar, misschien pas na jaren, zijn er lichamelijke klachten als reactie op verdrongen gevoelens. In de medische wereld stond de verwevenheid van lichaam en geest decennialang in een kwaad daglicht. Gelukkig is dat aan het veranderen. Artsen beseffen steeds meer dat verdrongen gevoelens over een betekenisvol verlies kan leiden tot psychosomatische klachten.
Het rouwproces is meer dan verdriet alleen
Rouw is het antwoord dat we geven op een betekenisvol verlies. Het antwoord kent twee richtingen:
Het aanvaarden van je verlies en het integreren van je verlies in het leven dat voor je ligt. Het aanvaarden van je verlies gebeurt met je hoofd, hart en handen. Het hart laat alle pijnlijke en helpende gevoelens toe. Het hoofd observeert, ondersteunt of relativeert de pijnlijke gevoelens. Het erop uittrekken of thuisblijven, je handen dus, helpen in het zoeken naar afleiding of naar verbinding met het verlorene.
Het integreren van het verlies in je leven gebeurt door je aan te passen aan de veranderingen. Je aanpassen aan de nieuwe omstandigheden betekent bijvoorbeeld dat je taken oppakt die voorheen door je partner werden gedaan. Was je mantelzorger, dan merk je dat de drukte en zorg rond het ziekbed wegvallen. Hoe fijn dat ook is, het is ook even wennen. Want je komt na de uitvaart in een leeg huis en hebt misschien ook een lege agenda. Wellicht ontstaat er ruimte om buitenshuis (on)betaald werk te gaan doen. De nieuwe situatie kan een uitnodiging zijn om anders aan te kijken tegen het leven en de toekomst. Het is als het ware een verandering in jezelf.
De roeiboot als metafoor in het rouwproces
Als je rouwt om je dierbare kan de vergelijking met de roeiboot helpen.
Bij het roeien gebruik je twee roeispanen om vooruit te komen. Met één roeispaan draai je rondjes. Beide roeispanen zijn belangrijk. En belangrijk is dat beide in beweging blijven. Het nemen van verlies en het aanpassen aan de nieuwe situatie gebeurt in een heen-en-weerbeweging, een beweging tussen eb en vloed, tussen verlies nemen en aanpassen aan de nieuwe situatie. Door de erkenning van het verlies ontstaat ruimte voor de wereld om je heen. Als je aandacht geeft aan de wereld om je heen en de uitdagingen van elke dag, ontstaat er kracht om het verlies te kunnen dragen. Zo integreer je verlies in je leven en maakt het de weg vrij om te zoeken naar nieuw perspectief.