In februari 2019 heeft het LSV een onderzoek uitgevoerd over het onderwerp ‘Rouw op het werk’. 370 deelnemers hebben aan de enquête deelgenomen. De uitkomsten van de enquête, aangevuld met literatuur onderzoek, zijn samengebracht in een rapportage over ‘Rouwverzuim’. Lees verder . .
Nieuwsuur heeft naar aanleiding van het LSV onderzoek over ‘Rouwverzuim’ op zaterdag 20 april jl. om 22.00 uur aandacht besteed aan het onderwerp ‘rouw op het werk’. (zie ook uitzending gemist NPO 2). Uit het onderzoek blijkt dat er sprake is van een hoog rouwverzuim (170 dagen bij verlies van een partner en 120 dagen bij verlies van een kind) terwijl een werknemer recht heeft op maximaal 3 rouwverlof dagen.
(Bedrijfs)artsen houden geen aparte registratie bij over rouw gerelateerde klachten. Daarmee gaat rouw gerelateerd verzuim schuil achter klachten zoals concentratie problemen, slapeloosheid of zelfs emotionele en somatische uitputting. Langdurig rouw gerelateerd verzuim wordt in de medische zorg omgevormd tot een te behandelen ziekte zoals verkoudheid en griep. Rouwenden worden daarmee ernstig te kort gedaan. Want rouw is geen ziekte en behandeling van rouw met medicijnen werkt eerder verdovend dan genezend. Wel is het aan te raden om rouwenden te ondersteunen met psychosociale educatie, deelname aan een nabestaandengroep of individuele begeleiding. Want bij ‘Steun bij verlies’ trajecten leren rouwenden om te gaan met separatiepijn, rouw gerelateerde stress en rouw gerelateerde aanpassingen aan een leven zonder dierbare. Daarmee zal naar verwachting het verzuim sterk worden gereduceerd.
De wetgever vindt 3 rouwverlofdagen goed genoeg. De rouwende werknemer krijgt daarmee niet de kans om het verlies toe te laten en zich vervolgens aan te passen aan de nieuwe situatie.
Dikwijls was de rouwende, in de periode voor overlijden, ook al betrokken bij intensieve zorg voor de dierbare. Daarmee komt een rouwende al uit een overbelaste situatie. Uit cijfers van de vereniging van mantelzorgers (Mezzo) blijkt dat 450.000 mantelzorgers zich, ondanks de zorgverlofregeling, zwaarbelast of zelfs overbelast voelen. Cijfers over mantelzorg gerelateerd ziekteverzuim zijn niet bekend. Het vermoeden bestaat dat ondanks het kort zorgverlof (met behoud van 70% van het salaris kan een werknemer 2 keer per jaar het aantal gecontracteerde uren per week opnemen) en het lange zorgverlof (onbetaald verlof van maximaal 6 keer per jaar het aantal gecontracteerde uren per week) het mantelzorg gerelateerd ziekte verzuim hoog is.
Hoe anders zijn de regelingen bij de geboorte van een kind. Daar is sprake van een royale verlofregeling (6 weken betaald zwangerschapsverlof en in de toekomst 8 weken betaald ouderschapsverlof). Die verlofregeling is nodig om je, als jong gezin, aan te passen aan de nieuwe situatie. De huidige 3 dagen betaald rouwverlof en het deels (on)betaald zorgverlof steken schril af tegen de regeling bij de geboorte van een kind. Daar waar jonge ouders gepamperd worden staan mantel zorgende en rouwende werknemers dikwijls in de kou. Voor mantel zorgende en rouwende werknemers, die meer nodig hebben dan de huidige regeling, blijft er niets anders over dan vakantiedagen op te nemen of om onder te duiken in het ziekteverzuim. Bij langdurig verzuim wordt de verzuimreden geëtiketteerd met burn-out of depressief.
Blijkbaar vinden we het nieuwe leven belangrijker dan het omzien naar het leed van een ander. Dat heeft stevige emotionele, financiële en relationele consequenties. Rouwenden voelen zich bij de reguliere geprotocolleerde aanpak onvoldoende gezien en gekend. De huidige behandeling is dikwijls te afstandelijk, te gemedicaliseerd en te weinig afgestemd om stressreductie en rouwtransformatie. Adequate rouwbegeleiding biedt de mogelijkheid om rouw gerelateerd verzuim met minimaal 30% te reduceren. Voor als nog is het niet bekend hoe dat voor mantelzorg gerelateerd verzuim is.
Financieel dragen de werkgevers de lasten voor mantelzorg- en rouw gerelateerd verzuim. Dit terwijl er sterke aanwijzingen zijn dat het mantelzorg- en rouw gerelateerd verzuim, bij een adequate begeleiding, sterk kan worden gereduceerd (Arbo 365 heeft daar in 2014 al onderzoek naar gedaan).
Mantelzorgers en nabestaanden die een intensief zorgtraject en rouwproces hebben doorgemaakt, hebben ongewild hun relationele vaardigheden vergroot. Dat is verborgen winst die ingezet kan worden voor anderen die een betekenisvol verlies (verlies van een dierbare, verlies van gezondheid, verlies van werk, verlies van een relatie) meemaken. Bij het verzilveren van die winst kan naar verwachting het percentage ‘burn-out’ en ‘depressie’ worden verminderd. Daarnaast bevordert maatschappelijke betrokkenheid bij het verlies van anderen de sociale cohesie in onze samenleving. Daarmee ontstaat maatschappelijke winst bij verlies.
Hoe verder
De conclusies en aanbevelingen zijn gedeeld met de fractieleden van Groen links en SGP in de 2de kamer. Die hebben vragen gesteld aan de minister van Sociale zaken en Werkgelegenheid. De minister heeft een beleidsambtenaar van zijn ministerie gevraagd om de antwoorden voor te bereiden. De betreffende beleidsambtenaar is op de hoogte van ons onderzoek. Ondertussen hebben we gesproken met de voorzitter van de vereniging van bedrijfsartsen en met het CNV. En ook andere gesprekken staan ingepland om Rouwverlof in samenhang met Zorgverlof opnieuw te doordenken. Het LSV streeft er naar om samen met coalitiepartners te komen tot een zorg- en rouwverlof regeling die, net als bij zwangerschaps- en ouderschapsverlof, recht doet aan de problematiek van mantelzorgers en rouwenden.