INLEIDING

Traumatisch verlies is het verlies onder heftige, soms gewelddadige, omstandigheden van een dierbare (dood gerelateerd verlies) of van iets dierbaars (levend verlies van gezondheid, relatie of werk). Die omstandigheden kunnen heftig en eenmalig (shock trauma) of herhaaldelijk en langdurig (langdurig trauma) zijn.

De aanleiding van een traumatisch verlies is bijvoorbeeld het verlies van een dierbare door Corona, zelfdoding, moord of door vroegkinderlijke of ziekte ontstane herhaaldelijk en langdurige traumatische ervaringen. Trauma’s kunnen ook worden geactiveerd door een natuurlijk verlies onder normale omstandigheden van een dierbare. De wijze waarop de verliesdrager daar antwoord op geeft, kan heel verschillend zijn. Sommigen ontwikkelen complexe rouw met als gevolg langdurige klachten van rouw, postraumatische stress en/of depressie. Anderen ontwikkelen, onder dezelfde omstandigheden, een gezonde rouw.

VERSCHILLENDE BENADERINGEN

Er zijn verschillende benaderingen om traumatische rouw te behandelen. Een trauma kan bijvoorbeeld behandeld worden door middel van EMDR (Eye Movement Desensitizaion and Reprocessing), Exposure therapie, Imaginary Rescriptng of Lichaamsgericht werken. Van der Hart, trauma specialist, onderscheidt drie fasen bij traumabehandeling; stabilsate, symptoombehandeling en vaardighedentraining.

In de laatste fase wordt ook aandacht besteed aan het rouwproces over de schade en leed die de traumatische situatie heeft veroorzaakt. Een nieuwe kijk op trauma behandeling is de (beperkt) Eclectische Psychotherapie voor PTSS (BEPP). Deze wordt toepast door bijzonder hoogleraar Geert Smidt die verbonden is aan het ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum.

WAT MAG JE VERWACHTEN?

Er zijn verschillende groepen die een traumatische ervaring hebben opgedaan. Denk bijvoorbeeld aan vluchtelingen, nabestaanden na moord of zelfdoding, kinderen van ouders met psychische problemen of patiënten die langdurig op de IC hebben gelegen.

VOOR WIE IS HET SYMPOSIUM BEDOELD?

Dit congres geeft rouwzorgers, -begeleiders en –therapeuten maar ook verpleegkundig en praktijkhuisartsondersteuners inzicht in de verschillende doelgroepen die te maken hebben met traumatisch verlies en met verschillende benaderingen om traumatische rouw te behandelen.

Bijzondere sprekers op het symposium

Prof. Dr. Geert Smid 

Geert Smid is verbonden aan het ARQ Kenniscentrum Impact van Rampen en Crises. ARQ onderzoekt momenteel de psychosociale gevolgen bij nabestaanden die afscheid hebben genomen van hun dierbaren in Coronatijd’. Bij dat onderzoek is de uitvaartbranche betrokken. De resultaten van dat onderzoek worden, onder voorbehoud, tijdens dit symposium bekend gemaakt.

Prof. dr. Geert Smid is psychiater, plaatsvervangend opleider en bijzonder hoogleraar psychotrauma, verlies en rouw, ARQ Centrum'45/ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum en Universiteit voor Humanistiek. Als clinicus werkt hij sinds 2003 met traumapatiënten. In 2011 promoveerde hij op het proefschrift Deconstructing Delayed Posttraumatic Stress Disorder. In 2013 initieerde hij de Dagbehandeling Traumatische Rouw bij ARQ Centrum’45 voor nabestaanden van traumatisch verlies en overlevenden van trauma. In samenwerking met andere experts ontwikkelde hij verschillende klinische interventies en hulpmiddelen voor diagnostiek en behandeling van traumatische rouw, zoals de Traumatic Grief Inventory-Self Report Plus (TGI-SR+), het Bereavement and Grief-Cultural Formulation Interview (BG-CFI), en psychotherapie voor persisterende en traumatische rouw (BEP-TG). Hij heeft uitgebreid gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften en boeken over de prevalentie, diagnose en behandeling van PTSS en traumatische rouw, stressgevoeligheid en verschillende vormen van evidence based trauma- en rouwgericht zorgaanbod. Zijn huidige onderzoek naar PTSS en rouw richt zich op betekenisgeving na verlies, epidemiologische en culturele aspecten, diagnostiek, preventie, behandeling, palliatieve zorg en ontwikkelen van een rouwzorgnetwerk.

Drs. Maryke Geerdink

Zelfmoord (zelfdoding) is voor nabestaanden traumatisch. Gevoelens van ongeloof, schuld, boosheid verhinderen dikwijls een gezond rouwproces. Het rouwen wordt vermeden of uitgesteld. Dat kan leiden tot psychosomatische klachten. Maryke gaat in op het begeleiden van nabestaanden.

Dr. Marc Buise

Mijn wereld stond op z’n kop vertelt een Brabantse patiënt die wegens Corona opgenomen was op de intensive care-afdeling. Het 'post-intensive care syndroom' (PICS) kan een leven van de patiënt én de naaste omgeving volledig overhoopgooien. Het syndroom is nog maar pas bekend. Marc omschrijft het verblijf op een ic als 'een knikmoment' in het leven.

Jaarlijks belanden in Nederland tachtigduizend mensen op de intensive care. Twintig procent daarvan krijgt last van Pics. Dat betekent dus dat er jaarlijks zestienduizend mensen een vorm van Pics ervaren met als verschijnselen concentratieverlies, geheugenproblemen en heftige emoties. Marc ontwikkelde een methode om mensen met een 'post-intensive care syndroom' te behandelen. Tijdens de workshop gaat hij daar nader op in.

Drs. Masé Sutterland

Ruim 70.000 Oekraïense vluchtelingen zijn vanaf begin dit jaar naar Nederland gekomen. Gezin, werk, familie, vrienden en huis, ze hebben alles achter moeten laten vanwege de voortdurende oorlog in Oekraïne. Ze hebben allemaal maar één wens, zo snel mogelijk terug naar hun vaderland. Ondertussen hebben ze meerdere traumatische gebeurtenissen meegemaakt. Dat kan zo ernstig zijn, dat ontkenning het enige antwoord is. De emotioneel geladen herinnering wordt vermeden, gerelativeerd, gerationaliseerd. Het zijn voorbeelden van gedissocieerde reacties. Maar het bijzondere is dat, ondanks de dissociatie, het lichaam de herinnering onthoudt.

Eén van de belangrijkste kwaliteiten die je bij hulp aan vluchtelingen gebruikt is nieuwsgierigheid. Zo vraag je bijvoorbeeld naar: Welke feestdagen hebben jullie? Hoe vieren jullie dat? En waar komt dat vandaan? Als je mensen uit Oekraïne in huis hebt, zorg dan voor de drie R’s: Rust, Reinheid en Regelmaat. Vaak komt onze reddersreflex naar boven, we willen ze overal mee naartoe nemen; naar de Efteling, Kinderdijk, Walibi en noem maar op. Maar we realiseren ons niet dat een achtbaan bijvoorbeeld juist een herinnering in het lichaam, de traumatische ervaring, weer naar boven kan halen. Masé gaat in op de wijze waarop je vluchtelingen met traumatische ervaringen kunt helpen.

Drs. Jan Olthof

Rond rouwprocessen wordt vaak gesproken over "verwerken". Alsof wij weten hoe dat moet. In ideeën over "verwerken" zitten aannames opgesloten zoals het individuele subject als uitgangspunt met als doel om de autonomie en zelfredzaamheid van de rouwende te versterken. Het onderzoek van de Amerikaanse filosofe Judith Butler laat zien dat kwetsbaarheid een grondthema is van ons bestaan. Kwetsbaarheid laat zich niet overwinnen, het hoort bij het leven van een mens. Kwetsbaarheid betekent dat we afhankelijk zijn (Leo Heuts in: Filosofie Magazine november 2016). Therapeuten, die rouwenden bijstaan, delen deze kwetsbaarheid.

De notie van de "wounded healer" zal in dat kader nader worden toegelicht. Rouw vindt plaats in de gemeenschap terwijl het in onze tijd veelal als een individuele opgave wordt gezien. Vanuit dat punt bezien is het de taak van de hulpverlening om hulp te bieden bij het herstellen van relaties in de familie, het netwerk en van de rouwende met zichzelf, zijn of haar lichaam en met degene die hij of zij verloren heeft. In het herstellen van relaties speelt taal een belangrijke rol, met name de performatieve kant van de taal, de scheppende kracht van woorden. Tot slot gaat de inleider in op begeleiding van complexe rouwprocessen zoals die zich aandienen in de praktijk van de psychotherapeut.

Dr. Boyd Thijssens

Inzicht in de theorie achter verlies en rouw heeft mij rust en vertrouwen gegeven om mensen met een betekenisvol verlies goed te kunnen begeleiden. 

Griet op de Beeck

Griet schreef het kinderboek ‘Jij mag alles zijn’. Daarin beschrijft ze het leventje van Lexi, een negenjarig meisje dat probeert iets te begrijpen van wat er in de wereld rondom haar gebeurt. Dat haar moeder de hele dag op bed ligt bijvoorbeeld, is best raar. Ze verwent haar moeder, vraagt steeds of ze kan helpen, maar mama wordt maar niet vrolijker. Dat is voor haar niet te snappen. En ook pappa doet zijn best maar wordt steeds stiller en in huis wordt het steeds ongezelliger.

Het verhaal gaat over een vroegkinderlijk trauma waarbij Lexi niet het onbevangen, spelend kind kon zijn. Ze nam al vroeg verantwoordelijkheden op zich die voor een negenjarig meisje veel te zwaar zijn (parentificatie). Ten dele is het boek autobiografisch. Het vroegkinderlijk trauma van Griet is geworden tot een betekenisvolle inspiratiebron om te groeien. 

Wilt u meer weten over dit symposium? U kunt de brochure downloaden. 

Wilt u zich inschrijven? Van harte welkom! U kunt zich rechtsboven op deze pagina inschrijven!

Wilt u een (telefonisch) informatie om verwachtingen af te stemmen? Bel ons dan op telefoonnummer 033 – 4616886.